I ladins mess ghiré parité assoluta

Erwin Valentini
La fasa di ‘open spaces’ dla Convenzion sun l’Autonomia é ruveda; cie ti àla pa porté ai ladins? Dles ghiranzes ladines él samben vegnù rejoné a La Ila (4.3.16) ma demé en curt (un grup de discuscion proponù perauter da ladins) a Bornech (4.2.16) y a Bulsan (5.3.16); chest mostra tant puech che i ladins ti enteresceia a la popolazion todescia y taliana de Südtirol.
L ‘open space’ de La Ila é sté dantaldut na bona ocajon per i “profescionisć – raprejentanc o ex-raprejentanc dla politica, de istituzions y de lies culturales, donca jent de mestier – de se enconté y chest é n fat positif en se enstes. Ma al manciova la jent, i nia prefescionisć dl ladin, propi chi che la Convenzion essa gen audì per avei na vijiion plu completa dles ghiranzes y propostes dla popolazion entiera. De chest vers é sté l open space da la Ila n flop. La gauja é  da ti dé ai responsabli dla Convenzion che à programé la enconteda de vender y nia de sabeda sciche duc i autri open spaces, sceben che ai savova avisa che truepa jent ne podova nia sté ju dal laour o demez da scola per jì a na discuscion sun l Statut. L’assenza di studenc dles scoles autes é chela che peisa fosc deplù ajache ai é la generazion che dessa benefizié dla reforma istituzionala y chela che manajarà la sozieté da endoman.
Di falé y organisazion da loces
Ciuldì pa chesta dezijion faleda y descriminatoria per i ladins? I ti l é damané al secretariat dla Convenzion ma i ne é giaté deguna resposta. I raprejentanc dl’Eurac a La Ila me à dit che la data fova deda dant da la lege, ma la lege n.3. dl 2015 sun la Convenzion ne preveid degunes dates. Plu dessegur é la data vegnuda fisseda dal Ofize de presidenza dla Convenzion, zenza se cruzié sce la jent ladina essa abù dlaorela o no de tò pert. N bel ejempl de democrazia partezipativa y de trasparenza, prinzips sotrissés empermetùs da la Convenzion!
Emplù fova la organisazion dla enconteda n puech cochessie. Sceben che an essa abù temp bele assé à i organisadours scurté la enconteda é metù n valgugn grups de laour emportanc (set en dut) da la medema ora; perchel ne à trueps nia podù tò pert a deplù grups de discuscion sciche ai essa volù. La spligazion che n valgunes persones o personalités messova s’en jì ne fova nia auter che na vertola: la enconteda  ne essa nia podù vegnì strutureda aldò di bujegns de  n valgugn.
Forum di 100: proporz y parité anter i grups linguistics
La maiour pert dles propostes portedes dant a La Ila à abù na ressonanza positiva anter i partezipanc y an spera che ales vegne ence toutes su dal Forum di 100 y da la Convenzion di 33. Co vàla pa sen inant? Na emportanza capitala à per i ladins chi che ruvarà ite te chi gremiums. L regolament dij che i membri dl Forum di 100 sarà chiris fora aldò de criteres de proporzionalité (per eté, jender y grup linguistich), ma nia de competenza, sciche al jissa debujegn. Sce an essa da apliché l proporz etnich (3,4 %) ruvassa i ladins a 3-4 membri tl Forum y a 2 o 3 tla Covenzion di 33. Cie che volessa dì en pratica che ai ne essa puech y nia da dì. Per evité che ai ne vegne endò nia sburlés sun na pert, sciche al é suzedù tl prum y en pert ence tl segont Statut, mess i ladins ghiré l’aplicazion de doi prinzips : la parité assoluta anter i trei grups linguistics aldò dl articul 2 dal Statut dl 1948 y l dert de veto sun dutes les dezijions che reverda i derc fondamentai dla mendranza ladina. Parité assoluta vuel dì che l grup ladin mess conté, a livel de prinzip, avisa tant che chel todesch y talian, y chest prinzip auda da vegnì apliché bele atira tles dezijinons dla Convenzion.
Erwin Valentini
Al me plej(9)Al ne me plej nia(2)

48955 iadesc liet

Ortiede inant tres

Scrive n comentar a revert de "I ladins mess ghiré parité assoluta"

Scrive n comentar